Als de fysieke leefomgeving wordt beschreven voor deze periode kunnen we niet om het ingaan van de Omgevingswet op 1 juli 2022 heen. De Omgevingswet bundelt en moderniseert vrijwel alle wet- en regelgeving voor de leefomgeving, zoals over bouwen, milieu, water, ruimtelijke ordening en natuur. De Omgevingswet staat voor een goed evenwicht tussen het benutten en beschermen van de leefomgeving.
De Omgevingswet bundelt onder andere tientallen wetten, Algemene Maatregelen van Bestuur en ministeriële regelingen. Het wordt daarom door sommigen ook wel de grootste wetswijziging genoemd sinds de herziening van onze grondwet in 1893.
De transitie naar de Omgevingswet begint niet pas in 2022 maar is al ruim 10 jaar daarvoor begonnen. Als gevolg hiervan is in 2021 in de dagelijkse praktijk al merkbaar dat bijvoorbeeld voor een verbouwing aan een huis niet langer allerlei verschillende vergunningen voor de verschillende activiteiten zoals boomkap, het plaatsen van een dakkapel en het vergroten van de garage niet meer hoeven te worden aangevraagd maar dat dat gezamenlijk in één aanvraag voor een omgevingsvergunning gebeurt.
Veel van de kleine ruimtelijke ingrepen die vroeger veel tijd kostten worden door een combinatie van een nieuwe manier van (samen-)werken door overheden en het digitaliseren en moderniseren van de dienstverlening versneld. Daarnaast komen vergunningplichten grotendeels te vervallen. Voor grotere ruimtelijke ingrepen worden ook de samenwerkingsverbanden binnen een overheidsinstelling als de gemeente verbeterd, maar ook de samenwerking tussen overheden zoals waterschap, provincie of de veiligheidsregio efficiënter vormgegeven.
Voor initiatiefnemers schrijft de Omgevingswet een verplichting tot participatie voor waarbij buurtbewoners actief vooraf betrokken moeten worden bij ruimtelijke veranderingen, in plaats van achteraf in de vorm van zienswijzen of zelfs voor een rechter. Natuurlijk blijft er ruimte voor inspraak ook achteraf maar het idee is dat investeren aan de voorkant van ruimtelijk processen extra kosten en tijd scheelt in bijvoorbeeld het aantal zienswijzen dat bij het vaststellen van het initiatief wordt ingediend.
Feitelijk wordt het gehele omgevingsrecht omgedraaid. Initiatiefnemers moesten voorheen hun project toetsen aan het bestemmingsplan (regels en kaart) van de gemeente. Na het ingaan van de Omgevingswet moet de gemeente aangeven waarom een initiatief ergens niet kan, en dus ligt deze verantwoordelijkheid niet meer alleen bij de initiatiefnemer.
- 1 juli 2022 gaat de Omgevingswet in en de gemeente moet daar op voorbereid zijn
- Extra capaciteit vrijmaken voor de overgangsfase van de Omgevingswet tot 31 december 2030
- Dorps-/ en wijkverenigingen die niet in staat inwonerinitiatieven te dragen daarin te ondersteunen
- Het omgevingsrecht wordt voor een groot deel omgedraaid